Archiwum publikacji
w serwisie Publikacje edukacyjne
Praca metodą projektu na lekcji języka niemieckiego
Istotą pracy z projektem jest samodzielna praca ucznia, podczas której nauczyciel jest jedynie dyskretnym doradcą i koordynatorem, a nie ekspertem. Dzięki podejmowanym przez ucznia decyzjom związanym z realizacją tego projektu zwiększa się zaangażowanie ucznia w pracę, co w rezultacie wpływa na kształtowanie pozytywnego stosunku do niej.
Bardzo duży nacisk w mojej pracy kładę na motywowanie uczniów do nauki. Nie jest sztuką praca z uczniem zdolnym, ambitnym. Sztuką jest zmotywowanie i zachęcenie do nauki ucznia słabego. Wśród wielu sprawdzonych
i wypróbowanych metod w tym zakresie niezwykle pomocna i skuteczna okazuje się praca metodą projektu.
REKLAMA
Definicja metody
Metoda projektowa w pedagogice oznacza system nauczania, który zrywa
z przedmiotowym układem treści nauczania i koncentruje naukę z różnych dziedzin wiedzy wokół zadań praktycznych, ćwiczeń tematycznych często wybieranych przez samych uczniów, odpowiadających ich zainteresowaniom
i nawiązujących do realnych sytuacji życiowych.
Twórcy metody
Metoda projektu znana była już na początku naszego stulecia
i zapoczątkowana została przez idee amerykańskiego pragmatyzmu. Pomysłodawcą tej metody nauczania, ale nie jej odkrywcą, był John Dewey - amerykański filozof i pedagog żyjący w latach 1859-1952, jeden z głównych przedstawicieli pragmatyzmu. Jako filozof głosił funkcjonalną koncepcję myślenia, a w pedagogice zainicjował tzw. szkołę pracy, która zakładała, iż zastosowanie pragmatyzmu w wychowaniu i kształceniu młodych ludzi uogólni zainteresowania ucznia. Jego zdaniem projekt, jako metoda nauki, pozwala rozwijać wiedzę uczących się i ich zainteresowania. Praktycznym zastosowaniem teoretycznych podstaw tej metody w nauczaniu zajął się natomiast jego uczeń - profesor Columbia University, William Heard Kilpatrik (1871-1965), pedagog i filozof. Rozwinął on myśl Dewey'a i zastosował ją
w praktyce jako metodę nauczania, która polegała na rozwiązywaniu wybraneg
i działanie uczniów.
Wśród wielu zalet i korzyści, jakie niesie ze sobą praca metodą projektu, wymienić należy kształtowanie u uczniów następujących umiejętności:
- umiejętność pracy w zespole;
- formułowanie problemów i celów;
- planowanie i organizacja własnej pracy;
- korzystanie z różnych źródeł informacji;
- umiejętne integrowanie wiedzy z różnych przedmiotów nauczania;
- krytyczne analizowanie informacji;
- zapisywanie i prezentowanie zebranych materiałów;
- przygotowanie i praktykowanie wystąpień publicznych;
- formułowanie i wyrażanie własnych opinii;
- słuchanie opinii wyrażonych przez innych członków grupy;
- samoocena.
Ponadto praca z projektem:
- rozwija samodzielność;
- rozwija umiejętność współpracy i życia w grupie rówieśniczej (integruje ją);
- stymuluje rozwój poznawczy;
- uwzględnia indywidualne zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- rozwija myślenie twórcze;
- wzmacnia motywację poznawczą;
- integruje wiedzę szkolną i pozaszkolną.
Cechy charakterystyczne dla projektów edukacyjnych:
Projekt edukacyjny charakteryzuje się tym, że:
- Jest to przedsięwzięcie innowacyjne, wymagające odmiennych od dotychczas
stosowanych metod działania, efektywniejszych sposobów komunikowania się
i współpracy;
- Posiada tytuł;
- Nie powtarza się w identycznej formie;
- Ma wyznaczone cele i ma przynieść określony rezultat;
- Jest przedsięwzięciem kompleksowym i wykracza zazwyczaj poza ramy jednego przedmiotu;
- Jest integralny (obszerny, wykraczający poza jedną dziedzinę);
- Ma ograniczone ramy czasowe (ma ustalone terminy ukończenia całości przedsięwzięcia oraz kolejnych etapów);
- Realizowany jest przez określone osoby, które są odpowiedzialne za jego realizację;
- Jest jednorazowym wysiłkiem, nie jest powtórzeniem wcześniejszych prac;
- Ma ustalone sposoby określania tego, w jakim stopniu zakładane cele zostały
osiągnięte ( sprawozdanie);
- Już na początku znane są kryteria i sposób oceny efektów;
- Uczniowie znają zasady i formy prezentacji wyników swojej pracy;
- Rezultaty pracy prezentowane są publicznie (znani są odbiorcy prezentacji).
Rodzaje projektów
- Projekty badawcze (polegające na zebraniu i usystematyzowaniu informacji
o pewnych zagadnieniach; efekty pracy w projekcie badawczym uczniowie opracowują w formie rysunków, albumów, wywiadów, gier itp., które następnie prezentują);
- Projekty działania lokalnego (polegające na podjęciu jakiejś akcji
w środowisku lokalnym lub w szkole; w projekcie działania lokalnego prezentacja jest możliwa bezpośrednio w miejscu działania, czyli np.: w terenie, natomiast w szkole można zaprezentować zdjęcia, ilustracje pokazujące zmiany jakie zaszły w wyniku podjętych działań);
- Projekty indywidualne
- Projekty grupowe.
Rola nauczyciela w realizacji projektów edukacyjnych:
- Uwzględniać zainteresowania i motywacje uczniów;
- Łączyć pracę umysłową uczniów z działalnością praktyczną;
- Wykazywać przydatność zdobywanych wiadomości i umiejętności;
-Tworzyć klimat racjonalnej pracy bazując na samodzielności
i odpowiedzialności uczniów;
- Pomagać uczącym się w poszukiwaniu źródeł pomocnych im w pracy nad projektem;
- Starać się być źródłem informacji dla uczniów;
- Koordynować cały proces, motywując uczniów do działania i wspierając ich
w działaniu.
Fazy pracy metodą projektu
Praca z metodą projektu zakłada trzy fazy:
fazę początkową, kiedy nauczyciel wraz z uczniami ustala wszystkie elementy projektu, aby sama praca nie sprawiała kłopotów. Faza ta obejmuje etap organizacji i planowania, które określają:
- skład osobowy grup,
- temat i cele projektu,
- czas trwania prac nad projektem,
- formę, w jakiej projekt ma być przygotowany,
- sposób prezentacji przygotowanej pracy,
- kryteria oceny projektu,
- terminy konsultacji,
- warunki w formie umowy lub kontraktu, określające również przydział zadań dla poszczególnych uczniów;
fazę pracy nad projektem, która zakłada samodzielną pracę uczniów oraz spotkania konsultacyjne z nauczycielem. Podczas konsultacji nauczyciel omawia z uczniami poprawność gramatyczną i ortograficzną, opracowanie graficzne, styl i treść pracy (ważne, aby wszelkie poprawki nanoszone były przez samych uczniów);
fazę końcową, polegającą na prezentacji przygotowanych prac, ich ocenie
i ewaluacji.
Po ukończeniu prac nad projektem, jego prezentacji i wspólnej ocenie przeprowadzonej według wcześniej ustalonych kryteriów, ukoronowaniem pracy uczniów powinna być prezentacja ich pracy na forum szkoły, grona rodziców lub nauczycieli, co stanowiłoby podkreślenie wartości przygotowanych przez uczniów materiałów i zachęciło do dalszej pracy.
Przykłady tematów z wykorzystaniem metody projektu na lekcjach języka niemieckiego:
Wir wohnen in Europa - to kolaż, za pomocą którego uczniowie prezentują własny kraj i miejsce swego zamieszkania na tle innych państw europejskich. Aspekty, pod kątem których następuje przedstawienie swojego kraju i innych państw, określają sami uczniowie.
Europareise - jest formą dramy. Za jej pomocą uczniowie prezentują kraje europejskie. Spośród uczniów wybieramy grupę 3-4 osób, które odbywają podróż po Europie. Ich zadanie polega na zaplanowaniu środków lokomocji, którymi będą przemieszczać się z jednego kraju do innego oraz odegranie scenek z podróży. Pozostałe grupy mają zaprezentować jedno z państw europejskich. Ich zadaniem jest przyjęcie podróżnych i pokazanie im zabytków, charakterystycznych miejsc danego kraju, itp. w taki sposób, aby goście mogli rozpoznać, w jakim kraju aktualnie przebywają. Podróżujący nie znają języków obcych. Do odegrania dramy grupy mogą wykorzystać muzykę, taniec, pantomimę, słowa charakterystyczne dla mieszkańców danego państwa oraz przygotowane wcześniej rekwizyty.
Meine Schule / Meine Klasse - to album z fotografiami lub rysunkami, w którym uczniowie przedstawiają swoją szkołę, klasę oraz kolegów i koleżanki, tworząc kronikę klasową. Forma ta umożliwia również stworzenie dokumentacji dni
z życia szkoły z przypisami lub komentarzami w języku niemieckim. Temat
i forma projektu daje możliwość prowadzenia go przez cały okres nauki
w szkole, co stanowi doskonały przykład pracy ucznia nad własnym portfolio językowym.
Eine Woche aus dem Schulleben - ma formę gazetki szkolnej prezentującej wydarzenia szkolne z wybranego przez uczniów tygodnia. Uczniowie mają możliwość przedstawienia stworzonych przez siebie form graficznych, wykonanych zdjęć i krótkich tekstów dotyczących życia szkoły.
Eine Klassenfahrt - projekt przewidziany jest do zrealizowania w formie plakatu z wycieczki szkolnej lub też zorganizowanego przez klasę wypoczynku weekendowego (zielone szkoły itp.). Na plakacie uczniowie mogą przedstawić trasę wyprawy, zwiedzane miejsca, mapy z załączonymi zdjęciami, pocztówkami i krótkimi opisami zwiedzanych miejsc oraz własne wrażenia.
Eine Woche aus meinem Alltag - to książeczka leporello, w której uczeń przedstawia fragment swojego codziennego życia. Na kolejnych stronach - kartkach połączonych w harmonijkę - przedstawia poszczególne dni lub wydarzenia zasługujące na udokumentowanie. Mogą to być czynności wykonywane na co dzień lub też okazjonalnie.
Mein Familienstammbaum - jest plakatem z drzewem genealogicznym autora projektu, który prezentuje wszystkich członków rodziny, podając ich imiona, nazwiska, wiek, zawód, oraz hobby i zainteresowania.
Meine Verwandten sind wirklich klasse! - to album z fotografiami
i komentarzami na temat poszczególnych członków rodziny i ich zalet oraz ciekawych zdarzeń mających miejsce w życiu rodzinnym.
Mein Zuhause - ma formę tablicy informacyjnej, na której uczniowie zamieszczą informacje związane ze swoim miejscem zamieszkania. Mogą to być opisy wraz z obrazkami, szkicami, rysunkami lub zdjęciami pokoju, mieszkania, okolicy czy też ulubionego miejsca, w którym uczeń najchętniej przebywa. Do prezentacji projektu można wykorzystać tablice korkowe, styropianowe czy też inne, które mamy do dyspozycji w pracowniach. Mogą to być również tablice samodzielnie wykonane przez uczniów.
Umzug - to propozycja wykonania projektu architektonicznego swojego pokoju. Podczas prezentacji uczeń opisuje makietę swojego pokoju i mówi, gdzie umieści w nim swoje meble i sprzęty.
Erholungsziel - to propozycja zredagowania prospektu turystycznego, gdzie uczniowie mogą zaprezentować najatrakcyjniejsze, ich zdaniem, miejsca, które zwiedzili lub mają ochotę zwiedzić, w Polsce lub za granicą. Uczniowie prezentują w nim docelową okolicę - kraj lub krainę geograficzną, ciekawe turystycznie miejsca, trasy turystyczne, bazę hotelowo-gastronomiczną itp.
Jakich pułapek unikać przy pracy metodą projektu?
należy unikać zbytniego koncentrowania się na "produkcie finalnym" projektu - wystawie, wycieczce, wymianie... Nie zapominajmy, że głównym celem projektu jest stworzenie okazji do uczenia się oraz nabywania doświadczenia. Tak więc efektem końcowym pracy nad projektem będą zarówno plakaty, prezentacje, broszury itp., jak i powstałe nowe relacje między uczniami w grupie, inne stosunki z nauczycielem, czy też kompetencje pojawiające się w toku realizacji celu głównego (np. pracy badawczej, zbierania informacji, nawiązywania kontaktów
z instytucjami zewnętrznymi);
należy unikać zbyt spontanicznego rozpoczynania projektów - bez instrukcji, celów działań, ewaluacji. Takie działanie jest stratą czasu
i okazji do uczenia się. Z drugiej jednak strony:
należy unikać sztywnego trzymania się planu - planowanie jest oczywiście niezbędne, nie należy jednak stosować instrukcji projektu
z przesadą. Nade wszystko warto być otwartym na propozycje uczniów - pozwólmy im działać! Taka kreatywność może być nawet oceniona
w fazie ewaluacji projektu.
Urszula Jankowska
Zespół Szkół Mechanicznych
im. Stefana Czarnieckiego
w Łapach
