Hinduizm – zasady i historia religii hinduistów

Strona głównaHumanistykaWierzenia i mitologieHinduizm - zasady i historia religii hinduistów

Hinduizm, znany również jako Sanatana Dharma, to jedna z najstarszych religii świata. Znajduje swoje korzenie w subkontynencie indyjskim i jest główną religią Indii. Obejmuje bogatą tradycję wierzeń, praktyk i tekstów, które ewoluowały na przestrzeni tysiącleci. W artykule przyjrzymy się bliżej hinduizmowi, jego zasadom, świętym księgom oraz bogom.

Historia i powstanie hinduizmu

Hinduizm jest jednym z najstarszych systemów religijnych na świecie, który ma swoje korzenie w kulturze starożytnych Indii. Najstarsza religia Indii ewoluowała przez tysiące lat, dostosowując się do zmieniających się warunków historycznych i społecznych.

Hinduizm wedyjski był najwcześniejszą formą hinduizmu, która rozkwitała w starożytnych Indiach około 1500 p.n.e. Ta forma hinduizmu skupiała się na rytualistycznym kultu bogów i natury, który był wykonywany przez braminów – kapłanów hinduizmu. Święte księgi hinduizmu, znane jako Wedy, pochodzą z tego okresu i stanowią fundament dla wszystkich późniejszych odłamów hinduizmu.

W okresie około 600-200 p.n.e., znanym jako Okres Upaniszadów, hinduizm przeszedł znaczące zmiany. Filozoficzne spekulacje o naturze rzeczywistości i ostatecznym celu życia stały się ważniejsze niż rytualny kult.

Okres epicki i Puran (200 p.n.e.-500 n.e.) przyniósł dalsze rozwinięcie hinduizmu. Powstały epickie poematy Mahabharata i Ramajana, które opowiadały o heroicznych czynach bogów i herosów. Purany, które są kolekcjami mitów i legend, stały się popularnym źródłem nauk religijnych dla zwykłych ludzi. W tym czasie rozwinął się również kult bóstw, takich jak Wisznu, Śiwa i Dewi.

W okresie średniowiecznym (500-1500 n.e.) hinduizm uległ dalszej ewolucji. Powstały liczne odłamy hinduizmu, takie jak śaktyzm, śiwaizm, wajsznawizm i smartyzm. Bhakti (oddanie) i tantra stały się ważnymi drogami duchowymi.

Hinduizm, jak go znamy dzisiaj, jest wynikiem tych tysiącleci ewolucji. To pluralistyczna tradycja, która obejmuje różne formy wierzeń, praktyk i systemów filozoficznych.

Jakie są podstawowe zasady hinduizmu?

Posągi Hanuman w hinduskiej świątyni Sri Ranganathaswamy Temple
Posągi Hanuman w hinduskiej świątyni Sri Ranganathaswamy Temple

Hinduizm jest złożonym systemem wierzeń, który nie ma jednego założyciela, świętej księgi ani określonego zbioru nauk. Zasady hinduizmu są zróżnicowane i obejmują spektrum filozoficznych, teologicznych i duchowych idei.

  1. Dharma – oznacza moralny porządek, prawo i obowiązki. Dla wyznawców hinduizmu oznacza to, że powinni żyć zgodnie z moralnymi zasadami, które przynoszą harmonię do świata.
  2. Karma – to prawo przyczyny i skutku. Każda akcja ma konsekwencje, zarówno w tym, jak i w przyszłych życiach.
  3. Samsara – to cykl narodzin, śmierci i reinkarnacji. Hindusi wierzą, że dusza migruje z jednego ciała do innego w procesie znanym jako samsara.
  4. Moksha – oznacza wyzwolenie z cyklu samsary. Jest to ostateczny cel duchowy w hinduizmie.

Te zasady są głęboko zakorzenione w świętych księgach hinduizmu, które przekazują mądrość wieków. Choć istnieje wiele różnych odłamów hinduizmu, te podstawowe zasady są wspólne dla większości z nich.

Najważniejsze święte księgi hinduizmu

Hinduski sadhu w świątyni Kailasa, (jaskinie Ellora) wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Hinduski sadhu w świątyni Kailasa, (jaskinie Ellora) wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Święte księgi hinduizmu to zbiór tekstów, które mają kluczowe znaczenie dla wyznawców tej religii. Księgi te są uznawane za święte, ponieważ przekazują nauki i przepisy dotyczące praktyk religijnych, filozoficznych, moralnych i społecznych, które są fundamentalne dla hinduizmu.

  • Wedy – najstarsze i najważniejsze święte księgi hinduizmu, które datowane są na około 1500-500 p.n.e. Wedy składają się z czterech głównych części: Rigwedy, Yajurwedy, Samawedy i Atharwawedy. Teksty te zawierają hymny, modlitwy, rytuały i filozoficzne dyskusje na temat tematów takich jak moralność, prawo i uniwersalne zasady.
  • Upaniszady – filozoficzne traktaty, które rozszerzają i interpretują nauki zawarte w Wedach. Upaniszady stanowią podstawę dla wielu kluczowych koncepcji w hinduizmie, takich jak karma, dharma, atman i brahman.
  • Mahabharata – epicki poemat, który jest uważany za jedno z największych dzieł literatury na świecie. Najważniejszą częścią Mahabharaty jest Bhagawadgita, która jest dialogiem pomiędzy księciem Arjuną a bogiem Kriszną i omawia kwestie moralności, obowiązku i ostatecznego celu życia.
  • Ramajana – kolejny epicki poemat, który opowiada historię księcia Ramy, jego żony Sity i jej porwania przez demona Ravana. Ramajana jest nie tylko ważnym tekstem religijnym, ale także podstawowym dziełem literatury i kultury indyjskiej.
  • Purany – kolekcja tekstów, które opisują historię wszechświata, genealogie bogów i herosów, oraz mitologiczne opowieści. Purany są podzielone na 18 głównych części, każda poświęcona innemu bóstwu lub tematowi.
  • Manusmriti – znane również jako Prawa Manu, to zbiór praw i zasad społecznych, które miały regulować hinduistyczne społeczeństwo. Ten tekst jest szczególnie znany (i kontrowersyjny) ze swoich nauk na temat systemu kastowego.

Te księgi hinduizmu służą jako przewodniki dla życia duchowego i społecznego wyznawców hinduizmu, dostarczając nauk, które pomagają im zrozumieć i praktykować swoją religię.

Bogowie w hinduizmie

Bóstwa Madurai w hinduizmie
Bóstwa Madurai w hinduizmie

Hinduizm jest często nazywany politeistycznym, ale to jest uproszczenie. W rzeczywistości, większość odłamów hinduizmu uznaje ideę boga nadrzędnego, który manifestuje się w różnych formach.

Trzy najważniejsze bóstwa w hinduizmie to:

  • Brahma (twórca),
  • Vishnu (opiekun),
  • Shiva (niszczyciel).

Te trzy bóstwa są często postrzegane jako różne aspekty jednej rzeczywistości nadrzędnej, nazywanej Brahman. W hinduizmie istnieje również wiele innych bogów i bogiń, takich jak Lakshmi, Saraswati, Durga, Kali, Hanuman i Ganesha.

Do czczenia bogów i bogiń, hindusi korzystają z różnorodnych praktyk, takich jak medytacja, modlitwa, pielgrzymki, posty i festiwale. Większość hinduistów ma w swoim domu prywatne miejsce do modlitwy, zwane świątynią domową, gdzie wykonują codzienne rytuały.

Hinduizm uznaje osobistą wolność wyznawców w wyborze formy Boga, którą chcą czcić. Ta pluralistyczna i inkluzywna natura hinduizmu jest jednym z jego najważniejszych aspektów.

Bóg nadrzędny w hinduizmie

Świątynia Sasbahu w forcie Gwalior w mieście Gwalior, Indie
Świątynia Sasbahu w forcie Gwalior w mieście Gwalior, Indie

Hinduizm uznaje wiele bogów, ale wiele odłamów uznaje istnienie boga nadrzędnego. Wiele odłamów hinduizmu uważa boga Vishnu lub Shiva za najwyższą istotę, ale inni mogą czcić innych bogów lub boginię.

Mimo wielości bóstw, hinduizm ma silne elementy monoteistyczne, ponieważ większość hindusów wierzy w jednego, najwyższego Boga, który jest manifestowany w wielu formach. Bóstwa te są rozumiane jako różne aspekty jednej, nadrzędnej rzeczywistości, nazywanej Brahman.

Dla hinduistów ważne jest to, że każdy ma swobodę wyboru swojego indywidualnego ścieżki duchowej. Niezależnie od wybranego odłamu hinduizmu, szacunek do świętych pism i zrozumienie podstawowych zasad hinduizmu stanowią fundament tej różnorodnej i złożonej tradycji.

Odłamy hinduizmu i ich wierzenia

Hinduista podczas medytacji
Hinduista podczas medytacji

W hinduizmie istnieje wiele odłamów i szkół filozoficznych. Każdy z nich ma swoje unikalne nauki i praktyki, ale wszystkie dzielą wspólne zasady i wierzenia, które tworzą rdzeń hinduizmu.

Najważniejsze odłamy hinduizmu to:

  1. Shaiva – wyznawcy tego odłamu czczą boga Shiva jako nadrzędnego. Szkoły filozoficzne związane z tym odłamem, takie jak Shaiva Siddhanta i Kashmir Shaivism, rozwijały głębokie nauki o naturze Shivy, duszy i ostatecznym wyzwoleniu.
  2. Vaishnava – w tym odłamie, Vishnu jest uważany za nadrzędnego Boga. Vaishnaviści wierzą w ideę „Avatara” – Boskiego zstąpienia, i czczą różne Avatary Vishnu, takie jak Krishna i Rama.
  3. Shakta – Shakci czczą Boginię (Shakti) jako nadrzędną moc. Ten odłam szczególnie kładzie nacisk na kult Bogini i często łączy praktyki tantryczne.
  4. Smarta – ten odłam hinduizmu uznaje równość wszystkich głównych bóstw hinduistycznych. Święty filozof Adi Shankara był najważniejszym nauczycielem tego odłamu.

Chociaż każdy odłam ma swoje unikalne wierzenia i praktyki, wszystkie dzielą podstawowe zasady hinduizmu, takie jak wiara w karmę, dharma, samsarę (cykl narodzin i śmierci) i mokshę (ostateczne wyzwolenie).

Hinduizm jako główna religia Indii

Hinduizm, będąc jedną z najstarszych religii świata, jest również główną religią Indii. Zgodnie z najnowszymi danymi, około 79.8% ludności Indii identyfikuje się jako hindusi, co czyni hinduizm największą grupą religijną w tym kraju.

Pierwotnie termin „hinduizm” został stworzony przez zachodnich uczonych, aby opisać różne tradycje duchowe i religijne, które wyewoluowały w Indiach na przestrzeni tysięcy lat. Ten pluralistyczny charakter hinduizmu jest nadal widoczny w jego różnorodności praktyk, wierzeń i filozofii.

Jako główna religia Indii, hinduizm ma ogromny wpływ na społeczeństwo indyjskie, wpływając na wszystko od sztuki i kultury do prawa i polityki. Wielkie festiwale hinduskie, takie jak Diwali, Holi i Navaratri, są obchodzone z wielkim entuzjazmem w całym kraju. Świątynie hinduistyczne, miejsc świętych i pielgrzymek są ważnymi elementami krajobrazu Indii.

Jakie są najważniejsze święta w kalendarzu hinduistów?

Tłum ludzi podczas święta Holi
Tłum ludzi podczas święta Holi

Hinduizm, będąc jednym z najstarszych systemów religijnych, posiada różnorodny kalendarz pełen licznych świąt i festiwali. Te święta są ważne dla wyznawców hinduizmu, gdyż oferują okazję do radosnego świętowania, a także czas na refleksję i duchowe odrodzenie.

  1. Diwali – znane też jako Święto Świateł, jest to jedno z najważniejszych świąt hinduizmu. To święto symbolizuje zwycięstwo światła nad ciemnością i dobra nad złem. Obchodzone jest poprzez zapalanie lamp i fajerwerków, dzielenie się słodyczami i dawanie prezentów.
  2. Holi – kolorowy festiwal, który świętuje koniec zimy i początek wiosny. Wyróżnia się radosnymi zabawami z kolorowymi proszkami i wodą, śpiewem i tańcem.
  3. Navaratri/Durga Puja – dziewięciodniowe święto ku czci bogini Durga, symbolizujące zwycięstwo dobra nad złem. Obchodzone jest przez posty, modlitwy, taniec i muzykę.
  4. Raksha Bandhan – święto braterskiej miłości między braćmi i siostrami. Siostry wiążą na nadgarstkach braci „rakhi” (sakralną nić) i modlą się o ich dobrobyt, podczas gdy bracia obiecują chronić swoje siostry.
  5. Janmashtami – święto urodzin boga Krishna, jednego z awatarów Vishnu. Obchodzone jest przez posty, modlitwy, śpiewy bhajanów (religijnych pieśni) i rekonstrukcje scen z życia Krishna.
  6. Pongal/Makar Sankranti – święto żniw i słońca, które jest obchodzone przez dziękczynienie, gotowanie specjalnych potraw i latawce.
  7. Ganesh Chaturthi – festiwal ku czci Ganesha, boga mądrości i powodzenia. Obchodzone jest przez modlitwy, śpiewy i tworzenie i adorację statuł Ganesha.

Te święta nie tylko oferują okazję do świętowania i zjednoczenia społeczności, ale również umożliwiają wyznawcom hinduizmu wyrażenie swojej wiary i duchowości. Każde z tych świąt ma swoje unikalne rytuały, pieśni, tańce i potrawy, które odzwierciedlają bogactwo i różnorodność tradycji hinduistycznej.

Symbole hinduizmu

Hinduizm, jako jedna z najstarszych tradycji religijnych świata, jest bogaty w symbolikę, która odgrywa kluczową rolę w wyrażaniu i przekazywaniu duchowych prawd. Symbole hinduizmu nie są tylko ilustracjami czy ozdobami; mają głębokie znaczenie i odgrywają ważną rolę w rytuałach, modlitwach i medytacji. Poniżej znajduje się lista kilku z najważniejszych symboli w hinduizmie:

  1. Om (Aum) – najważniejszy symbol w hinduizmie. Reprezentuje absolutny dźwięk, pierwszy dźwięk wszechświata i jest używany jako mantra w medytacjach i rytuałach. Jest również symbolem hinduizmu, często widocznym w świątyniach i innych miejscach sakralnych.
  2. Swastika – jest starożytnym symbolem, który jest często używany w ceremoniach hinduistycznych. Symbolizuje szczęście, dobrobyt i pomyślność.
  3. Lotus – symbolizuje czystość, duchowy rozwój i oświecenie. W hinduizmie, wiele bogów i bogiń jest przedstawianych siedzących na kwiatach lotosu.
  4. Lingam i Yoni – są to symbole męskiej i żeńskiej energii, które reprezentują boga Shiva i jego żonę, Parvati. Lingam i yoni są czczone jako symboly płodności i twórczej mocy wszechświata.
  5. Trishula – trójząb, który jest symbolem boga Shivy. Symbolizuje trzy aspekty wszechświata: kreację, konserwację i destrukcję.
  6. Cakra (krąg) – reprezentuje koło życia, wieczny cykl narodzin, życia, śmierci i reinkarnacji.
  7. Banyan (drzewo figowe) – w hinduizmie drzewo figowe jest symbolem nieśmiertelności. Jest to odniesienie do Bhagavad Gita, gdzie Krishna mówi, że jest on wiecznym drzewem figowym.

Każdy z tych symboli ma swoje specyficzne znaczenie i jest integralną częścią hinduizmu. Pomagają one wyznawcom zrozumieć i wyrażać głębokie prawdy i koncepty duchowe, które są kluczowe dla tej religii.

Najważniejsze zabytki i miejsca kultury hinduistów

wiątynie w Khajuraho - Indie
Świątynie w Khajuraho – Indie

Hinduizm, będący jedną z najstarszych religii na świecie, dał początek niesamowitej ilości zabytków i miejsc kultu, które są symbolem tej religii i ważnym elementem kultury hinduistów. Tutaj przedstawię kilka najważniejszych z nich.

  1. Świątynia Somnath – hinduistyczna świątynia poświęcona jest bogu Shiva i jest jednym z dwunastu głównych jyotirlingas, ważnych miejsc kultu Shivy w Indiach. Świątynia Somnath, która była niszczona i odbudowywana wiele razy w historii, jest symbolem hinduizmu i dumy narodowej Indii.
  2. Varanasi – miasto uważane za jedno z siedmiu świętych miast hinduizmu. Jest ono znane z „ghatów”, schodów prowadzących do rzeki Ganges, gdzie odbywają się rytualy religijne, w tym najważniejszy dla wielu hinduistów rytuał – kremacja i rozproszenie prochów w rzece.
  3. Świątynia Akshardham w Delhi – ta monumentalna świątynia jest jednym z najnowszych i największych przykładów hinduistycznej architektury sakralnej. W świątyni znajdują się liczne rzeźby przedstawiające sceny z mitologii hinduistycznej, bóstwa i filozofów.
  4. Ellora – to miejsce to kompleks 34 świątyń i klasztorów wykutych w skale, spośród których 17 jest hinduistycznych. Są to wyjątkowe przykłady sztuki rock-cut, łączące architekturę, rzeźbę i malowidła.
  5. Konark Sun Temple – znana również jako Czarny Pagoda, ta świątynia w stanie Orissa jest dedykowana Surya, hinduistycznemu bogu słońca. Świątynia jest znana ze swojej wyjątkowej architektury, która symbolizuje olbrzymi rydwan, z 24 kołami wyciętymi w kamieniu, ciągniętymi przez siedem koni.
  6. Khajuraho – jest to grupa około 20 świątyń, które są słynne z erotycznej rzeźby. Wykonane w IX-XII wieku, te świątynie reprezentują różne aspekty życia, w tym tantryczne praktyki, które były częścią hinduistycznej tradycji.
  7. Jama Masjid, Ahmedabad – Mimo, że jest to meczet, jest to ważne miejsce ze względu na fakt, że został zbudowany z części rozebranych hinduistycznych i dżinijskich świątyń. Ta struktura pokazuje synkretyzm, który jest częścią historii kulturowej Indii.

Różnice między hinduizmem, a buddyzmem

Hinduizm i buddyzm to dwie z najważniejszych religii indyjskich, które wywodzą się z tego samego obszaru geograficznego. Chociaż obie tradycje mają wspólne korzenie i podzielają pewne podobieństwa, istnieje wiele istotnych różnic między nimi.

Hinduizm to najstarsza religia Indii, która wywodzi się z wierzeń i praktyk starożytnych Ariów. Jest to bardzo zróżnicowany system religijny, obejmujący wiele odłamów i wierzeń. Hinduizm zawiera wiele tekstów i świętych pism, takich jak Wedy, Upaniszady i Bhagavadgita. W hinduizmie istnieje wiara w wiele bóstw, które są uważane za różne aspekty jednego boga nadrzędnego, Brahma. Hinduizm uznaje cykl narodzin, śmierci i reinkarnacji, a docelowy stan to osiągnięcie moksha, czyli uwolnienia od tego cyklu.

Z drugiej strony, buddyzm został założony w VI wieku p.n.e. przez Siddharthę Gautamę, znanego jako Budda. Buddha był księciem, który zrezygnował ze swojego życia na dworze w poszukiwaniu oświecenia. Po osiągnięciu oświecenia, podzielił się swoimi naukami, które stały się podstawą buddyzmu. Buddyzm odrzuca koncepcję indywidualnej duszy i wielu bogów, które są centralne dla hinduizmu. Zamiast tego, buddyzm skupia się na idei „nietrwałości” (wszystko jest przemijające) i „braku jaźni”. Celem buddyzmu jest osiągnięcie stanu Nirwany, który jest stanem całkowitego ukojenia i uwolnienia od cierpienia.

Hinduizm i buddyzm różnią się również pod względem praktyk rytualnych i społecznych.

  • W hinduizmie istnieje szereg rytuałów i ceremonii, które są integralną częścią praktyki religijnej.
  • W buddyzmie, praktyki skupiają się na medytacji i etyce moralnej, zwanej Szlachetną Ośmiaspektową Ścieżką.

Chociaż hinduizm i buddyzm mają wiele różnic, obie tradycje mają głęboki wpływ na kulturę, filozofię i duchowość Indii i innych części Azji. Każda z nich dostarcza swoim wyznawcom unikalnej ścieżki do zrozumienia i osiągnięcia duchowego spełnienia.

Podobne artykuły

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj