Publikacja nr
11353 |
|---|
rok szkolny
2014/2015 |
|---|
| |
Archiwum publikacji
w serwisie Publikacje edukacyjne
Agresja dziecka w wieku przedszkolnym
Agresja wśród dzieci w wieku przedszkolnym jest obecna i przejawia się w zachowaniach dnia codziennego.
Najczęściej jest nieprawidłowo wykorzystaną energią, jest instynktem, reakcją na frustracje, zablokowaniem potrzeb. Jest ekspresją złości przeciwko komuś lub czemuś, ale może także oznaczać reakcję obronną na ataki na sprawy, rzeczy, czy osoby bliskie dziecku a której to reakcji dziecko, które czuje się zaatakowane i chce bronić najbliższych nie potrafi przekazać w inny sposób.
Nie ma jednej definicji agresji, gdyż istnieje mnogość teorii, które różnią się między sobą przede wszystkim źródłem z jakiego agresja pochodzi, czyli czy jest wrodzona czy nabyta.
Najpopularniejsze teorie klasyfikują agresję jako:
- instynkt;
- reakcja na frustrację;
- nabyty popęd;
- nawyk.
REKLAMA
Agresja może przybierać różne formy, zależnie od:
1.Przedmiotu agresji - może by skierowana na ludzi, siebie, przedmioty,
zwierzęta, rośliny
2.Sposobu jej wyrażania:
Agresja fizyczna - to bezpośrednie zadawanie bólu innym osobom.
Dziecko w momencie wybuchu gniewu bije, gryzie kopie i drapie. Jedną z
form agresji fizycznej jest okrucieństwo. Dzieci nie zawsze zdają sobie
sprawę z tego, że zadają cierpienie, nie mając takiej intencji. Przykładem
może być - wyrywanie muchom skrzydełek i obserwowanie czy będą
biegać. Dokonując tych okrutnych czynów dziecko kieruje się jedynie
ciekawością.
Agresja werbalna - dziecko nie wchodzi w bezpośredni fizyczny kontakt
z osobami a powoduje ich cierpienie poprzez wyśmiewanie, złośliwe
uwagi, przezywanie, skarżenie. Dziecko w sposób otwarty dokucza innej
osobie, bądź w sposób ukryty obmawia, plotkuje, skarży. Ta forma
agresji jest często spotykana w środowisku dzieci przedszkolnych.
Zdaniem A. Kozłowskiej, innymi formami agresji, typowymi dla dzieci w
wieku przedszkolnym są jej niewerbalne formy. Zachowania tego typu
polegają na przedrzeźnianiu, robieniu min, wysuwaniu języka do innego
dziecka z zamiarem zrobienia mu przykrości..
Agresja naśladowcza - dziecko od początku swojego życia naśladuje,
obserwuje najbliższe otoczenie. Agresywne zachowanie się dzieci bywa
następstwem oddziaływania określonych modeli zachowań. Warto
podkreślić, że największe szanse stania się modelem mają osoby
znaczące dla dziecka : rodzice, rodzeństwo, a także inne osoby
posiadające autorytet w oczach dziecka.
Agresja frustracyjna - pojawia się w momencie niemożności
przezwyciężenia przeszkody fizycznej lub psychicznej w zaspokojeniu
danej potrzeby. Frustracje wywołują wystąpienie poczucia krzywdy,
emocji, gniewu, zdenerwowania, wrogości.
Agresja symboliczna - skierowana na przedmioty symbolizujące osobę,
której agresja dotyczy.
Autoagresja - zachowanie, które dziecko kieruje przeciwko sobie np:
obgryzanie paznokci aż do krwi, uderzenie głową w ścianę itp. Dzieci
przejawiające swoją agresję w takiej formie, wymagają profesjonalnej
pomocy terapeutycznej, gdyż zachowania tego typu traktowane są jako
zaburzenia.
Formy agresji:
jawna - demonstracyjna
ukryta - wyobrażeniowa.
REKLAMA
Z wychowawczego punktu widzenia istotną kwestią są warunki, które mogą przyczyniać się do powstania i nasilania zjawiska agresji.
Ogromny wpływ na powstanie zachowań agresywnych ma środowisko, z którym dziecko się identyfikuje. Często agresja rodzi się w sytuacji, gdy w środowisku rodzinnym dziecka zachodzą następujące negatywne zjawiska:
brak jasno wyznaczonych reguł i granic zachowania, których nie powinno się przekraczać
chaos, stosowanie przez rodziców podwójnych wzorców zachowań (co innego się mówi, co innego robi)
dziecko ma do czynienia z agresją i przemocą
negatywny lub chłodny stosunek emocjonalny rodziców do dziecka
rodzice przestają być dla dziecka źródłem radości życiowej (sami często sfrustrowani, rozdrażnieni, wybuchający gniewem)
rodzice nie są w stanie pomóc dziecku w rozwiązywaniu jego życiowych problemów.
Brak oparcia w rodzinie, nie zaspokajanie przez nią podstawowych potrzeb bezpieczeństwa, miłości, życie w ciągłym napięciu prowadzi często u dziecka do powstawania zjawiska traktowania agresji jako formy adaptacyjno -obronnej. Dziecko w ten sposób redukuje lęk, dodaje sobie pewności siebie, wymusza zainteresowanie, opiekę. Agresja bywa krzykiem o pomoc, walką o akceptacje, zaspokojenie potrzeb, zapewnienie sobie bezpieczeństwa - nie musicie mnie lubić, ale musicie się mnie bać.
Mówiąc o problemie agresji nie można nie wspomnieć o roli środków masowego przekazu ( głównie telewizji), które często posiadają tak duży ładunek agresji, że dziecko ,,obcując z agresją na co dzień" stają się obojętne wobec okrucieństwa, zanika u nich wrażliwość moralna, agresja zaczyna być modna, staje się sposobem na zaistnienie w grupie rówieśniczej. Agresywne zachowanie dzieci w wieku przedszkolnym to sygnał , aby właśnie temu dziecku poświęcić więcej uwagi, udowodnić mu, że chcemy być jego partnerem. Agresja dziecka to znak, że to właśnie dziecko ma problem i wymaga od nas pomocy.
Istotne w takiej sytuacji jest odpowiednie podejście do problemu i sposób jego rozwiązania. Potrzebna są ukierunkowane i w pełni świadome działania za pomocą środków pedagogicznych, służące przezwyciężaniu agresji. Nie może w nich jednak chodzić o odzwyczajanie dzieci od ich wyrażania.
Jak pisze R. Portmann "Wściekłość jest stanem wysokiego, wewnętrznego napięcia, który zawsze będzie występował i którego nie wolno połykać".
Jedną z metod pedagogicznych, nie wymagającą dużych nakładów oraz łatwą do opanowania służącą konstruktywnemu przezwyciężaniu wściekłości i agresji u dzieci są zabawy oraz ćwiczenia interakcyjne. Dzięki nim dzieci mają możliwość włączenia do sytuacji występujących w zabawie swoje własne potrzeby i uczucia, mają możliwość aktywnego działania,bez doświadczania konsekwencji swoich zachowań. Mowa tu przede wszystkim o zabawach społecznych, w których nie ma zwycięstwa i przegranej.
Zabawy i ćwiczenia interakcyjne zawierają w sobie cele nauczania. Według R. Portmann są to "m.in.:
- dostrzeganie i wyrażanie agresywnych uczuć;
- rozpoznawanie elementów wyzwalających w nas złość i agresję;
- lepsze zrozumienie samego siebie i innych ludzi;
- opanowanie agresji i wściekłości, a także ich przezwyciężanie;
- budowanie poczucia wartości samego siebie i silnej tożsamości;
- pokojowe rozwiązywanie konfliktów".
Literatura:
1. G. Hang - Schnabel, "Agresja w przedszkolu" wyd. Jedność 2001
2. A. Kozłowska, "Jak pomagać dziecku z zaburzeniami życia uczuciowego"
wyd. Żak 1996
3. R.Portmann, "Gry i zabawy przeciwko agresji"
4. J.Ranschburg, "Lęk, gniew, agresja ",wyd. WSiP 1993
5. J.Grochalska, ,,Reedukacja dzieci agresywnych" - Warszawa 1992r.
6. L.Wojcik, ,,Dorosli a agresja dzieci" w ,,Wychowawcy" 1998 nr 11
7. A.Kołodziejczyk, E.Czernierowska, ,,Spójrz inaczej na agresje" Warszawa
2001r.
Marzanna Orłowska
|
